Màu sắc đóng vai trò quan trọng trong thiết kế và đời sống. Chúng có thể thu hút ánh nhìn, khơi gợi cảm xúc, thậm chí truyền tải thông điệp mà không cần lời nói.
Vậy làm sao để biết màu nào phù hợp với nhau, còn màu nào thì không? Câu trả lời nằm ở lý thuyết màu sắc (Color theory).
Các họa sĩ và nhà thiết kế đã áp dụng lý thuyết màu trong nhiều thế kỷ — và bất kỳ ai cũng có thể học để hiểu về nó. Biết cách phối màu sẽ giúp bạn tự tin hơn trong nhiều tình huống, từ thiết kế cho đến chọn trang phục. Khi chú ý hơn đến màu sắc, bạn sẽ nhìn thấy thế giới bằng một cách hoàn toàn mới.
Xem video dưới đây để tìm hiểu thêm về màu sắc.
MÀU CƠ BẢN
Hãy bắt đầu bằng những kiến thức nền tảng. Bạn có còn nhớ những gì được học ở trường về màu sơ cấp và thứ cấp không? Đó chính là nền móng của lý thuyết màu sắc.
Màu thứ cấp (Secondary colors) được tạo ra bằng cách kết hợp hai màu cơ bản. Ví dụ: đỏ và vàng tạo thành cam; vàng và xanh dương tạo ra xanh lá; còn xanh dương và đỏ tạo thành tím.
Khi bạn trộn các màu này với nhau, bạn sẽ tạo ra các sắc độ trung gian như đỏ-cam hay vàng-xanh. Tất cả đều được thể hiện trên bánh xe màu sắc.
TÌM HIỂU SÂU HƠN VỀ MÀU SẮC TRONG THIẾT KẾ
Sau khi đã hiểu bánh xe màu, chúng ta hãy tiến thêm một bước với các khái niệm như ‘hue’, ‘saturation’ và ‘value’. Bạn có thể ít khi nghe đến những thuật ngữ này, nhưng chúng là chìa khóa để hiểu rõ các sắc độ màu — như bảng màu trong tiệm sơn.
HUE
Hue là khái niệm cơ bản nhất — nó chính là màu sắc. Trong ví dụ dưới đây, bạn có thể gọi hue là đỏ sáng hay hồng san hô, tùy cách nhìn.
SATURATION
Saturation (độ bão hòa) cho biết màu sắc đậm hay nhạt. Màu có độ bão hòa cao sẽ rực rỡ, tươi sáng. Màu có độ bão hòa thấp thì dịu và nhạt hơn.
VALUE
Value thể hiện độ sáng tối của màu sắc, nằm trong dải từ đen đến trắng. Như hình minh họa, bạn có thể thấy các sắc độ từ hồng pastel đến nâu đỏ đậm.
CÁCH PHỐI MÀU
Vậy làm sao để phối màu trong thiết kế thật chuyên nghiệp? Có một số công thức phối màu dựa trên nguyên tắc hòa hợp màu sắc (color harmony) mà bạn có thể áp dụng.
Nguyên tắc hòa hợp màu sử dụng bánh xe màu để chỉ ra các cách phối màu hiệu quả đã được kiểm nghiệm qua thời gian. Hãy cùng khám phá.
MÀU ĐƠN SẮC (MONOCHROMATIC)
Đây là công thức đơn giản nhất — chỉ dùng một màu (một hue) nhưng thay đổi độ sáng tối và bão hòa để tạo thành các biến thể.
Ưu điểm lớn nhất của phương pháp này là sự hài hòa tự nhiên. Các màu phối với nhau hoàn hảo vì chúng cùng gốc.
TƯƠNG TỰ (ANALOGOUS)
Phối màu tương tự là dùng các màu nằm liền kề nhau trên bánh xe, ví dụ như đỏ - cam hoặc xanh lam - xanh lá.
Bạn có thể bắt đầu bằng những công thức này và sau đó sáng tạo ra bảng màu riêng của mình.
BỔ TÚC (COMPLEMENTARY)
Màu bổ túc là các màu nằm đối diện nhau trên bánh xe màu, ví dụ xanh lam và cam, hoặc đỏ và xanh lá.
Để tạo sự hài hòa, bạn có thể giảm độ bão hòa hoặc điều chỉnh độ sáng tối của màu.
TAM GIÁC CÂN (SPLIT-COMPLEMENTARY)
Phối màu kiểu tam giác cân dùng hai màu nằm hai bên của màu bổ túc đối diện.
Cách này vẫn tạo được sự tương phản, nhưng đồng thời cho bạn nhiều lựa chọn màu sắc hơn.
KIỂU BỘ BA (TRIADIC)
Phối màu bộ ba sử dụng ba màu cách đều nhau trên bánh xe, tạo thành tam giác đều.
Cách này khá rực rỡ, nên hãy cân nhắc kỹ khi ứng dụng, đặc biệt là khi dùng các màu sơ cấp hoặc thứ cấp.
HÌNH CHỮ NHẬT (TETRADIC)
Cách phối này dùng hai cặp màu bổ túc, tạo thành hình chữ nhật trên bánh xe. Kết quả tốt nhất thường đến khi bạn chọn một màu làm chính, các màu còn lại chỉ đóng vai trò phụ.
NHỮNG LỖI PHỔ BIẾN CẦN TRÁNH
Có những lỗi cơ bản mà bạn nên tránh. Ví dụ, bạn từng thấy những màu khi đặt cạnh nhau trông như "chói lóa" chưa?
Giải pháp là giảm độ sáng hoặc độ bão hòa. Chỉ một chút tinh chỉnh cũng có thể làm bảng màu hài hòa hơn.
Tính dễ đọc luôn quan trọng trong thiết kế. Màu sắc bạn chọn phải rõ ràng, dễ nhìn — đặc biệt khi làm việc với nhiều văn bản.
Đôi khi, bạn cần tiết chế màu sắc — không phải thành phần nào cũng cần được tô màu.
Các màu trung tính như đen, trắng và xám có thể tạo sự cân bằng, giúp màu sắc chính trở nên nổi bật hơn.
CHỌN ĐÚNG MÀU
Mỗi màu sắc đều mang một thông điệp. Việc chọn đúng bảng màu phù hợp với bối cảnh và mục tiêu là điều rất quan trọng.
Ví dụ, màu sáng thường tạo cảm giác vui tươi hoặc hiện đại.
Màu có độ bão hòa thấp lại phù hợp với sự nghiêm túc hoặc chuyên nghiệp.
Dĩ nhiên, điều này cũng tùy vào ngữ cảnh. Khi bạn luyện tập và thử nghiệm đủ nhiều, khả năng sử dụng màu sắc của bạn sẽ trở nên linh hoạt hơn bao giờ hết.
TÌM CẢM HỨNG PHỐI MÀU
Ý tưởng phối màu có thể đến từ mọi nơi — từ thiên nhiên, cuộc sống thường ngày cho đến các tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng.
Bạn có thể tham khảo bảng màu trực tuyến hoặc tự tạo bảng màu cho riêng mình.
Nhiều designer chuyên nghiệp tìm cảm hứng từ thế giới xung quanh. Không có gì sai khi học hỏi và biến những điều thú vị bạn thấy thành tác phẩm của riêng bạn.
TẠM KẾT
Chỉ cần để ý một chút, bạn sẽ không chỉ hiểu rõ màu sắc trong thiết kế mà còn có thể vận dụng chúng hiệu quả vào đời sống. Màu sắc không đáng sợ như bạn nghĩ — hãy tiếp tục thử nghiệm và áp dụng lý thuyết màu. Dần dần, việc phối màu sẽ trở thành phản xạ tự nhiên của bạn.
Vậy làm sao để biết màu nào phù hợp với nhau, còn màu nào thì không? Câu trả lời nằm ở lý thuyết màu sắc (Color theory).
Các họa sĩ và nhà thiết kế đã áp dụng lý thuyết màu trong nhiều thế kỷ — và bất kỳ ai cũng có thể học để hiểu về nó. Biết cách phối màu sẽ giúp bạn tự tin hơn trong nhiều tình huống, từ thiết kế cho đến chọn trang phục. Khi chú ý hơn đến màu sắc, bạn sẽ nhìn thấy thế giới bằng một cách hoàn toàn mới.
Xem video dưới đây để tìm hiểu thêm về màu sắc.
MÀU CƠ BẢN
Hãy bắt đầu bằng những kiến thức nền tảng. Bạn có còn nhớ những gì được học ở trường về màu sơ cấp và thứ cấp không? Đó chính là nền móng của lý thuyết màu sắc.
Màu thứ cấp (Secondary colors) được tạo ra bằng cách kết hợp hai màu cơ bản. Ví dụ: đỏ và vàng tạo thành cam; vàng và xanh dương tạo ra xanh lá; còn xanh dương và đỏ tạo thành tím.
Khi bạn trộn các màu này với nhau, bạn sẽ tạo ra các sắc độ trung gian như đỏ-cam hay vàng-xanh. Tất cả đều được thể hiện trên bánh xe màu sắc.
TÌM HIỂU SÂU HƠN VỀ MÀU SẮC TRONG THIẾT KẾ
Sau khi đã hiểu bánh xe màu, chúng ta hãy tiến thêm một bước với các khái niệm như ‘hue’, ‘saturation’ và ‘value’. Bạn có thể ít khi nghe đến những thuật ngữ này, nhưng chúng là chìa khóa để hiểu rõ các sắc độ màu — như bảng màu trong tiệm sơn.
HUE
Hue là khái niệm cơ bản nhất — nó chính là màu sắc. Trong ví dụ dưới đây, bạn có thể gọi hue là đỏ sáng hay hồng san hô, tùy cách nhìn.
SATURATION
Saturation (độ bão hòa) cho biết màu sắc đậm hay nhạt. Màu có độ bão hòa cao sẽ rực rỡ, tươi sáng. Màu có độ bão hòa thấp thì dịu và nhạt hơn.
VALUE
Value thể hiện độ sáng tối của màu sắc, nằm trong dải từ đen đến trắng. Như hình minh họa, bạn có thể thấy các sắc độ từ hồng pastel đến nâu đỏ đậm.
CÁCH PHỐI MÀU
Vậy làm sao để phối màu trong thiết kế thật chuyên nghiệp? Có một số công thức phối màu dựa trên nguyên tắc hòa hợp màu sắc (color harmony) mà bạn có thể áp dụng.
Nguyên tắc hòa hợp màu sử dụng bánh xe màu để chỉ ra các cách phối màu hiệu quả đã được kiểm nghiệm qua thời gian. Hãy cùng khám phá.
MÀU ĐƠN SẮC (MONOCHROMATIC)
Đây là công thức đơn giản nhất — chỉ dùng một màu (một hue) nhưng thay đổi độ sáng tối và bão hòa để tạo thành các biến thể.
Ưu điểm lớn nhất của phương pháp này là sự hài hòa tự nhiên. Các màu phối với nhau hoàn hảo vì chúng cùng gốc.
TƯƠNG TỰ (ANALOGOUS)
Phối màu tương tự là dùng các màu nằm liền kề nhau trên bánh xe, ví dụ như đỏ - cam hoặc xanh lam - xanh lá.
Bạn có thể bắt đầu bằng những công thức này và sau đó sáng tạo ra bảng màu riêng của mình.
BỔ TÚC (COMPLEMENTARY)
Màu bổ túc là các màu nằm đối diện nhau trên bánh xe màu, ví dụ xanh lam và cam, hoặc đỏ và xanh lá.
Để tạo sự hài hòa, bạn có thể giảm độ bão hòa hoặc điều chỉnh độ sáng tối của màu.
TAM GIÁC CÂN (SPLIT-COMPLEMENTARY)
Phối màu kiểu tam giác cân dùng hai màu nằm hai bên của màu bổ túc đối diện.
Cách này vẫn tạo được sự tương phản, nhưng đồng thời cho bạn nhiều lựa chọn màu sắc hơn.
KIỂU BỘ BA (TRIADIC)
Phối màu bộ ba sử dụng ba màu cách đều nhau trên bánh xe, tạo thành tam giác đều.
Cách này khá rực rỡ, nên hãy cân nhắc kỹ khi ứng dụng, đặc biệt là khi dùng các màu sơ cấp hoặc thứ cấp.
HÌNH CHỮ NHẬT (TETRADIC)
Cách phối này dùng hai cặp màu bổ túc, tạo thành hình chữ nhật trên bánh xe. Kết quả tốt nhất thường đến khi bạn chọn một màu làm chính, các màu còn lại chỉ đóng vai trò phụ.
NHỮNG LỖI PHỔ BIẾN CẦN TRÁNH
Có những lỗi cơ bản mà bạn nên tránh. Ví dụ, bạn từng thấy những màu khi đặt cạnh nhau trông như "chói lóa" chưa?
Giải pháp là giảm độ sáng hoặc độ bão hòa. Chỉ một chút tinh chỉnh cũng có thể làm bảng màu hài hòa hơn.
Tính dễ đọc luôn quan trọng trong thiết kế. Màu sắc bạn chọn phải rõ ràng, dễ nhìn — đặc biệt khi làm việc với nhiều văn bản.
Đôi khi, bạn cần tiết chế màu sắc — không phải thành phần nào cũng cần được tô màu.
Các màu trung tính như đen, trắng và xám có thể tạo sự cân bằng, giúp màu sắc chính trở nên nổi bật hơn.
CHỌN ĐÚNG MÀU
Mỗi màu sắc đều mang một thông điệp. Việc chọn đúng bảng màu phù hợp với bối cảnh và mục tiêu là điều rất quan trọng.
Ví dụ, màu sáng thường tạo cảm giác vui tươi hoặc hiện đại.
Màu có độ bão hòa thấp lại phù hợp với sự nghiêm túc hoặc chuyên nghiệp.
Dĩ nhiên, điều này cũng tùy vào ngữ cảnh. Khi bạn luyện tập và thử nghiệm đủ nhiều, khả năng sử dụng màu sắc của bạn sẽ trở nên linh hoạt hơn bao giờ hết.
TÌM CẢM HỨNG PHỐI MÀU
Ý tưởng phối màu có thể đến từ mọi nơi — từ thiên nhiên, cuộc sống thường ngày cho đến các tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng.
Bạn có thể tham khảo bảng màu trực tuyến hoặc tự tạo bảng màu cho riêng mình.
Nhiều designer chuyên nghiệp tìm cảm hứng từ thế giới xung quanh. Không có gì sai khi học hỏi và biến những điều thú vị bạn thấy thành tác phẩm của riêng bạn.
TẠM KẾT
Chỉ cần để ý một chút, bạn sẽ không chỉ hiểu rõ màu sắc trong thiết kế mà còn có thể vận dụng chúng hiệu quả vào đời sống. Màu sắc không đáng sợ như bạn nghĩ — hãy tiếp tục thử nghiệm và áp dụng lý thuyết màu. Dần dần, việc phối màu sẽ trở thành phản xạ tự nhiên của bạn.
Nguồn: https://www.gcflearnfree.org
Đính kèm
Cập nhật:
